|
« روستا، تعاون و مشاركت با محوریت تعاونی دهیاریها»
به نام خدا، با عرض سلام و ادب و خير مقدم خدمت مهمانان گرامي و سپاس از اينكه با توجه به اهميت بالای موضوع روستا، تعاون و مشارکت( با محوریت تعاونی دهیاریها)به اين ميزگرد تشريف آورديد. باتوجه به ماهیت بحث و جنبه بین سازمانی آن و ضرورت بررسی از جنبهی علمی و اجرایی از نمایندگان حوزههای تخصصی مرتبط از انجمن توسعه روستایی ایران؛ دفتر تعاونيهاي خدماتي وزارت تعاون،كار و رفاه امور اجتماعي؛ خانه تعاونگران ايران؛ اتحاديه تعاونی دهياري‌هاي استان خراسان رضوي؛ و دفتر برنامهریزی و مدیریت توسعه روستایی سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور دعوت نمودهایم تا در این نشست حضور یابند؛ تا ضمن آسیبشناسی وضعیت کنونی، مهمترین چالشها و راهکارهای مرتبط را مورد بحث و تبادل نظر قرار دهیم.
دهیاریها:
جناب آقاي دكتر شهريور لطفا با عنايت به اين كه خانه تعاونگران ايران با «هدف شناسایی و کمک به حل مشکلات و بهبود مدیریت در تعاونیها و تلاش برای سرعت بخشیدن به توسعه بخش تعاونی و گسترش عدالت اجتماعی در کشور تاسیس شده و فعاليت میکند»؛ مختصري از اقدامات صورت گرفته توسط خانه تعاونگران ايران در حوزه شناسايي و حل مشكلات مديريتي"شركتهاي تعاوني دهياريها" و حمايت و توانمندسازي آنها در جهت تحقق اهداف و وظايف محوله را مطرح فرمائيد. همچنين، مهمترين مشكلات حوزه مديريت تعاوني دهياريها و راهكارهاي برونرفت از اين مسايل كدامند.
شهریور:
یکی از مشکلات ساختاری در خصوص شرکتهای تعاونی دهیاری اینست که دهیار به عنوان یک شخص حقیقی در منافع و سود و زیان تعاونی ذینفع نیست؛ و چون به عنوان یک شخص حقوقی در تعاونی حضور دارد خود معضلاتی به همراه داشته است. بنابراین اگر دهیار یا برخی افراد ذی نفوذ روستایی در سهام تعاونیها ذی نفع باشند به توسعه تعاونیها کمک میکند. البته این مطلب یک پیشنهاد است و نیاز به بررسی بیشتری دارد.
روستاها دارای مشکلات متعدد مدیریتی است و رفع مشکلات مدیریتی مذکور نیز همواره در دستور کار دولتها بوده است. ساختار سنتی روستاها و همچنین عدم نهادینه شدن نحوه مداخلهی دولتها در توسعه روستایی جزء موانع تحقق مدیریت روستایی بودند. به همین دلیل بود که قانون تشکیل شوراها و همچنین قانون تاسیس دهیاریهای خودکفا برای سامان بخشیدن به وضیعت مدیریت روستاها تصویب شدند. در واقع بعد از طرح دو مورد مذکور، تحولی در حوزه مدیریتی روستاها رخ داد. شورا به عنوان نهاد سیاستگزار و تصمیمگیر و دهیار به عنوان بازوی اجرایی شورا و مسئول اجرای امور روستا شناخته شدند. اما تشکیل تعاونی دهیاریها یک ظرفیت قانونی جدیدی بود که به عنوان ابزار توسعه اقتصادی و عمرانی پشتیبان شورا و نهاد دهیاری بود. به نظر بنده تعاونی دهیاریها نقش بی بدیلی در ساماندهی مدیریت روستایی کشور داشته است. بیش از 20 هزار دهیاری در حدود 809 تعاونی در کشور حضور و فعالیت دارند که روند مطلوبی است. ارزیابی عملکرد تعاونیها بایستی توسط وزارت تعاون انجام شود. اگر تعاونیها را براساس شاخص فعال بودن بسنجیم؛ شاید درصد بسیار اندکی از این تعاونیها فعال باشند. عمده ترین مشکل و مانع فعالیت تعاونی دهیاریها عامل مدیریتی است. اگر حداقل تعداد 3 نفر را در حوزه مدیریت تعاونی ها در نظر بگیریم؛ حدود 2700 نفر عضو هیات مدیره و 900 نفر نیز به عنوان مدیرعامل وظیفه مدیریت و تمشیت امور را برعهده دارند. بنابراین مقوله آموزش و توانمندسازی این جمع از مدیران اهمیت بالایی دارد. خانه تعاونگران ایران برای سرعت بخشیدن به توسعه بخش تعاونی تلاش میکند و برای تحقق این هدف نیز بهبود مدیریت در تعاونی ها را در دستور کار خود قرار داده است. چون بر این باور هستیم که مدیریت در موفق شرکت نقش کلیدی و حیاتی دارد و تاثیر مهارتهای فردی و اعضای هیات مدیره بر موفقیت تعاونیها به خصوص تعاونی دهیاریها بسیار زیاد است. مهمترین مسئولیت هیات مدیره تعیین استراتژی در خصوص جهت گیری کلان، ماموریت یا چشم انداز شرکت؛ کنترل و نظارت بر مدیرعامل؛ و مهمتر از آن بررسی و تصمیم گیری در رابطه با نحوه استفاده از منابع شرکت از وظایف دیگر هیات مدیره است. بنابراین تسلط به قوانین بخش تعاون، مقررات تجارت و بازرگانی، امور مالی و مالیاتی و شیوه راهاندازی کسب و کار و داشتن مهارت و تخصص علمی و کاربردی به ویژه در حوزه عمرانی و تولیدی برای مدیران تعاونی دهیاریها اهمیت بالایی دارد. خانه تعاون گران از سال 1391 با هدف توانمندسازی تعاونی دهیاریها و بهبود مدیریت اجرای"مدل تعالی مدیریت تعاونی ها" را شروع نموده است. در این مدل تعاونی ها ارزیابی و رتبه بندی میشوند؛ و باتوجه به میزان موفقیت پیاده سازی مدل مزبور گواهی دریافت می کنند. و برای ایجاد فضای رقابتی و امکان انتقال تجارب نیز جشنواره ملی تعالی مدیریت تعاونیها هر ساله برگزار می شود و خوشبختانه تعاونی دهیاریها(از جمله آذربایجان شرقی و غربی، یزد و ...) نیز از این امر استقبال کرده اند و رضایت نیز داشته اند. بنده پیشنهاد میدهم تعاونی دهیاریها برای ارزیابی از این موضوع بیشتر استقبال کنند و همچنین سازمان شهرداریها و وزارت تعاون نیز به منظور حمایت از فعالیت عملی تعاونی دهیاریها بخشی از هزینههای اجرایی این مدل که بسیار اندک هست نیز تقبل کنند.
وظیفه بعدی خانه تعاونگران انجام عارضهیابی تعاونیها و ارایه راهکار و برنامه بهبود به تعاونیها است؛ که در صورت تمایل تعاونی دهیاریها این نهاد آمادگی دارد تا عارضهیابی مدیریتی تعاونی دهیاریها را در دستور کار قرار دهد. در کنار عارضهیابی مشاوره، طراحی و پیادهسازی سیستمهای مدیریتی و چرخههای بهرهوری از دیگر وظایف و برنامههای خانه تعاونگران است. در این راستا، "سامانه امداد تعاون" راهاندازی شده است. که بیش از 300 مشاور در کشور عضو آن هستند و به صورت رایگان مشغول مشاوره به تعاونیها هستند و تعاونی دهیاریها نیز در آن عضو هستند و خدمات دریافت میکنند. آموزشهای مجازی رایگان نیز به تعاونی ها ارایه میشود.
برای جمعبندی مباحث باید عرض کنم که، برای برونرفت از مشکلات فعلی مدیریت تعاونی دهیاریها لازم است سازمان شهرداریها و وزارت تعاون در این خصوص استراتژی مشخصی داشته باشند و در کنار آن یک بسته حمایتی حقوقی، آموزشی و مالی در حوزههای مختلف برای تقویت عملکرد تعاونی دهیاریها تدوین و عملیاتی کنند. البته تاکید میکنم که ضرورت دارد که نقش پدرسالارانه دولت و سازمان شهرداریها بایستی کم رنگتر شود و به گونهای برنامهریزی شود که مدیران تعاونی ها توانمند شوند و مدیریت امور را خود بر عهده بگیرند و مداخله دولت کمتر شود. پیشنهاد میکنم باتوجه به ضرورت انکارناپذیر ارتقای دانش مدیران تعاونی دهیاریها، تفاهمنامهی همکاری مشترک بین سازمان شهرداریها و خانه تعاونگران منعقد شود تا با استفاده از ظرفیت علمی و اجرایی خانه تعاونگران، در همه استانها امکان اجرای بسته حمایتی و ارایه مشاوره، آموزشهای مالی، حقوقی، فنی و حرفهای به مدیران تعاونی دهیاریها به صورت هوشمند و هدفمند فراهم شود. در پایان لازم به ذکر است که اگر روند فعلی در حوزه مدیریت تعاونی دهیاریها ادامه یابد، چشمانداز روشنی در این رابطه قابل ترسیم نیست و بایستی تدبیری اساسی اندیشیده شود.
لازم میدانم در خصوص آمار تعاونیهای فعال دهیاریها این نکته را عرض کنم که سامانه جامع آماری وزارت تعاون اشاره کرده که 906 تعاونی دهیاری تاسیس شده؛ 809 مورد فعال و 98 مورد غیرفعال است. البته همگی مستحضرید که آمارهای مذکور با واقعیت امر(یعنی فعال بودن تعاونی دهیاریها به معنای عملکرد مطلوب مالی و ...) چندان تطابقی ندارند. همچنین شایان ذکر است که بودجه و اعتبار این تعاونیها به اعتبارات دهیاریها وابسته است. و بسیاری از تعاونیهای دهیاری (مخصوصا تعاونیهای کوچک) که با مشکلات شدید مالی مواجه هستند علنا غیرفعال هستند.
|
.jpg)